Από τον Γιώργο Μήτση
Από παιδιά περιμέναμε την πιο όμορφη περίοδο του χρόνου. Αυτή δεν είναι άλλη από τα Χριστούγεννα. Το Δέντρο, τα στολίδια και τα λαμπιόνια μας έκαναν να τρελαινόμαστε κάθε χρόνο. Είναι μια στιγμή που η οικογένεια και οι φίλοι έρχονται μαζί και θυμούνται τα καλά πράγματα που έχουν. Εδώ όμως γεννάτε η απορία γιατί σχεδόν όλος ο κόσμος γιορτάζει στις 25 Δεκεμβρίου την γέννηση του Χριστού;
Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία γέννησης του Χριστού. Δεν αναφέρεται η ημερομηνία στη Βίβλο. Με του ειδικούς να αναφέρουν ότι δεν γνωρίζουν ακόμα και το ακριβές έτος. Ακόμη ο εορτασμός των γενεθλίων είναι σχετικά καινούργιο έθιμο. Εκείνα τα χρόνια η ημερομηνία γέννησης δεν είχε απολύτως καμία σημασία.
Η πρώτη γιορτή
Η πρώτη καταγεγραμμένη ημερομηνία των Χριστουγέννων που εορταζόταν στις 25 Δεκεμβρίου ήταν το 336, την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου (ήταν ο πρώτος Χριστιανός Ρωμαίος Αυτοκράτορας). Αλλά δεν ήταν επίσημη γιορτή του ρωμαϊκού κράτους εκείνη την εποχή.
Ωστόσο, υπάρχουν πολλές διαφορετικές παραδόσεις και θεωρίες σχετικά με το γιατί γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου.
Μια πολύ πρώιμη χριστιανική παράδοση έλεγε ότι η ημέρα που της είπαν στη Μαρία ότι θα είχε ένα πολύ ιδιαίτερο μωρό, ήταν στις 25 Μαρτίου ημέρα του Ευαγγελισμού που γιορτάζετε μέχρι και σήμερα. Εννέα μήνες μετά την 25η Μαρτίου είναι η 25η Δεκεμβρίου!
Η 25η Μαρτίου ήταν επίσης η ημέρα που μερικοί πρώτοι Χριστιανοί νόμιζαν ότι ο κόσμος είχε δημιουργηθεί, καθώς και την ημέρα που πέθανε ο Ιησούς όταν ήταν ενήλικας (14 Νισάν στο εβραϊκό ημερολόγιο). Νόμιζαν ακόμη ότι ο Ιησούς είχε συλληφθεί και είχε πεθάνει την ίδια ημέρα του χρόνου.
Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο
Άλλες παραδόσεις κάνουν λόγο για το Χειμερινό Ηλιοστάσιο που είναι η ημέρα όπου υπάρχει το μικρότερο χρονικό διάστημα μεταξύ της ανατολής και της δύσης του ηλίου. Συμβαίνει στις 21 ή 22 Δεκεμβρίου στο βόρειο ημισφαίριο.
Για τους ειδωλολάτρες αυτό σήμαινε ότι ήξεραν ότι οι μέρες θα άρχιζαν να γίνονται όλο και πιο ελαφριές και οι νύχτες να γίνονται πιο σύντομες - σηματοδοτώντας μια αλλαγή στις εποχές. Για να γιορτάσουν οι άνθρωποι είχαν ένα φεστιβάλ στα μέσα του χειμώνα για να γιορτάσουν τον ήλιο που «νικούσε» πάνω στο σκοτάδι του χειμώνα. Στη Σκανδιναβία, και σε ορισμένα άλλα μέρη της βόρειας Ευρώπης, η εποχή γύρω από το Χειμερινό Ηλιοστάσιο είναι γνωστή ως Yule (αν και η λέξη Yule φαίνεται να χρονολογείται μόνο περίπου στο έτος 300). Στην Ανατολική Ευρώπη το φεστιβάλ τα μέσα του χειμώνα ονομάζονται Koleda.
Στην ιρανική/περσική κουλτούρα, το χειμερινό ηλιοστάσιο είναι γνωστό ως «Νύχτα Γιάλντα» ή «Σαμπ-ε Τσελέχ» και είναι μια εποχή που οικογένειες και φίλοι συγκεντρώνονται για να φάνε, να πιουν και να απαγγείλουν ποίηση. Shab-e Chelleh σημαίνει «νύχτα των σαράντα». Η λέξη Yalda σημαίνει «γέννηση» και προέρχεται από τους πρώτους Χριστιανούς που ζούσαν στην Περσία που γιόρταζαν τη γέννηση του Ιησού περίπου αυτή την εποχή. Το φαγητό, τα φρούτα, οι ξηροί καρποί και τα ρόδια είναι σημαντικά στο Yalda/Chelleh .
Το Ρωμαϊκό Φεστιβάλ Saturnalia πραγματοποιήθηκε μεταξύ 17 και 23 Δεκεμβρίου και τιμούσε τον Ρωμαίο θεό Κρόνο. Οι Ρωμαίοι νόμιζαν επίσης ότι το Ηλιοστάσιο έγινε στις 25 Δεκεμβρίου. Θεωρείται επίσης ότι το 274 ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αυρηλιανός δημιούργησε το «Dies Natalis Solis Invicti» (που σημαίνει «γενέθλια του ακατακτημένου ήλιου») που ονομάζεται επίσης «Sol Invictus» και πραγματοποιήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου.
Λόγω των ημερομηνιών, κάποιοι λένε ότι οι Χριστιανοί «ανέλαβαν» την 25η Δεκεμβρίου από αυτές τις ρωμαϊκές γιορτές . Ωστόσο, υπάρχουν αρχεία που χρονολογούνται από περίπου 200 πρώτους Χριστιανούς που συνέδεαν τη 14η Νισάν με την 25η Μαρτίου, και έτσι η 25η Δεκεμβρίου ήταν μια «χριστιανική» ημερομηνία γιορτής πολλά χρόνια πριν από το «Sol Invictus»! (Πιο πρόσφατες μελέτες έχουν επίσης βρει ότι η σύνδεση «Sol Invictus» δεν εμφανίστηκε παρά τον 12ο αιώνα και προέρχεται από μια σημείωση με σκαρίφημα στα περιθώρια ενός χειρογράφου. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι το «Sol Invictus» μπορεί επίσης να συνέβη τον Οκτώβριο και όχι τον Δεκέμβριο πάντως!)
Τα Χριστούγεννα είχαν επίσης γιορταστεί από την πρώτη Εκκλησία στις 6 Ιανουαρίου, όταν γιόρταζαν επίσης τα Θεοφάνεια.